KAZ
Latince: Anser anser İ- Grey log Goss A- Graugans F- Oie cendre
Ülkemizde gözlenen kazların en büyüğü-dür (Vücut uzunluğu 75-90cm.’dir). Gagası ve ayakları pembe renklidir. Uçarken karın altı pürüzsüz boz renktedir. Sakarca kazında enine çizgiler barizdir. Gaga dibinde, sakarca kazında olduğu gibi beyaz bölge yoktur. Uçarken kanat örtü tüyleri açık grimsi, uçma tüyleri koyu renkli gözükür. Sakarca kazında alttan kanat örtü ve uçma tüyleri de koyu renkli görülür.
Yurdumuzda kışın sürüler halinde, daha çok Orta Anadolu’daki göllerde gözlenmektedir. Eylül-Ekim ayları yurdumuza gelen sakarca sürüleri, şubt ayından itibaren kuzey ülkelerine göç etmektedir. Kuzeyde tundralarda kuluçkaya yatmaktadırlar. Ülkemizde kışın tüm sulak alanlarda yaygın olarak gözlenmektedir. Özellikle başta Tuz Gölü havzası ve civar göller olmak üzere, Van Gölü havzası, Çukurova ve Göksu deltaları ile Trakya’da yaygındır-lar. Ülkemiz dışında, Avrupa’da (İspanya hariç), Balkanlarda, Ortadoğu ile Doğu Asya’da kışlamaktadır.
Tek eşlidirler. 5-6 yumurta bırakırlar. Kuluçka süreleri 27-28 gün sürer. Yavrular yaklaşık 1.5 ay sonra uçmaya başlarlar. Ekili alanlarda bitkiler, tane ve tohumlarla beslenmektedir.
Dikkat edilmesi gereken hususlar
Sakarca kazı ile diğer kazların arazide tanımlanması genellikle güçtür. Aşağıda avları yasaklanmış olan bazı kazların tanımlanması avcıya yardımcı olacaktır:
Latince: Anser albifrons İ- White – Fronte Goos A- Blasgans F- Oie rieuse
Vücut uzunluğu 65-78 cm.’dir. Grimsi renktedirler. Ülkemizde yaygın olarak gözlenen boz kaz-dan daha büyüktür. Gaga dibinden alna kadar uzanan beyaz bir bölge ve karın altında gözlenen koyu çizgiler mevcuttur. Ayakları turuncu ve gagaları pembe renktedir. Gençlerin alındaki beyaz leke yoktur. Sakarca kazlarının boyunları boz kazdan daha kısadır ve üstuçma tüyleri boz kazlara nazaran daha koyu renktedir. Boz kazlardan daha hızlı kanat çırparlar.
KÜÇÜK SAKARCA KAZI
Latince: Anser erythropus İ- Lesse White – Fronted Goss A- Zwerggans F- Oie naine
Vücut büyüklüğü 53-66cm.’dir. Kış ko-nuğudur. Küçük sakarca kazı, kazlardan en çok sakarca kazına benzemektedir. Boyca sakarca kazından küçük olan küçük sakarca kazının gagası pembe ve ayakları turuncu renktedir. Gagası ve boynu sakarca kazından daha kısadır ve gaga dibindeki beyaz bölge ise alına kaar uzamaktadır (sakarcada bu beyazlık sadece gaga dibinde gözlenmektedir). Eğer yaklaşılabilirse, küçük sakarca kazının göz çevresi halkasının sarı olduğu da göze çarpmaktadır.
KÜÇÜK TARLA KAZI
Latince: Anser brachyrhnchus
Çok nadir olarak ülkemizde gözlenir. Vücut büyüklüğü 60-75 cm.’dir. Fasulye kazından (ya da tarla kazından) daha küçüktür. Diğer kazlar gibi genel olarak gri renk hâkim olan küçük tarla kazının boynu koyu renkte ve kısadır. Karın altı boz renkte olup, ayakları kısa ve pembedir. Gaga-sı koyu renkli olup, ucuna doğru pembe bir bant bulunmaktadır.
Latince: Anser fabalis İ- Bean Goos A- Saatgans F- Oie des moissons
Çok nadir olarak kış konuğudur. Da-ha çok Kuzey ve Batı Anadolu’da gözlenir. Vücut uzunluğu 66-88 cm.’dir. Grim-si rengin hâkim olduğu fasulye kazının uçarken boynu koyu renkte gözlenir. Ayak turuncu renktedir. Gaga siyah ve ucuna doğru turuncu bant gözlenir. Uçarken üst kanat tüyleri küçük tarla kazından daha koyu görülür.
Kış göçmenlerinden olan kaz, özellikle Rusya ve Balkanlar’da ancak ciddi soğuklar olunca yurdumuza gelmeye başlar. Bu nedenle de kaz bazı yıllarda kasım, aralık aylarında görülmeye başlamışken, bazı yıllarda da bu sene olduğu gibi son derece geç gelebilir. Kaz da ördek gibi belli başlı göllerimizi ve geniş sazlık alanları kendine mekan tutar. Yalnız kaz, ördeğin tersine geceyi gölde ve sazlıkların içinde geçirirken, gündüzleri tarlaya ve tepelere çıkar ve yemlenir.
Yurdumuzda görülen belli başlı kaz çeşitleri; boz kaz, kara kaz, sakarca kazı, Sibirya kazı ve fasulye kazıdır.
Kaz avı için iki ana yöntem vardır.
1- Güme avı
2- Çevirerek yaklaşma avı
GÜME AVI
Güme avının inceliği, gümeyi kazların geçiş yoluna en yakın yere yapmaktır. Bu da kazları günlerce önceden gözlemlemekle olur. Bu iş için ya en azından bir gün önce av mera-sına gidip tespit yapmak ve gümeyi kazarak hazırlamak, ya da bu işin ehli bir köylü veya o civarın avcısı ile işi koordine edip, av sabahı doğrudan hazır gümeye gitmektir. Kaz avında güme, kazın yaylım yaptığı tarlalarda çukur kazmak suretiyle olur. Göğüs hizasında kazılan çukur, daha sonra çevreye uyum sağlayan ot, saman, kamuflaj ağlar vasıtası ile örtülür. Kar, söz konusu olduğunda kamuflaj için yatak çarşafımızı da kullanmamız gerekebilir. Dikkat etmeniz gereken önemli noktalardan birkaçı ise; çukurdan çıkardığımız toprağı kesinlikle gümenin etrafında bırakmamak ve etrafa iyice dağıtmak. Eğer aracınızla gümenin ya-nına kadar gelmiş iseniz, ava başlamadan önce gümeye uzak bir yere park edin ve tekerlek izlerini yok edin. Sonuçta kaz avını kışın, soğuk ve ıslak bir ortamda yapma zorunlulu-ğu olduğu için, gümenizin içini yanınızda getireceğiniz tahta parçaları ile kaplayın. Aksi takdirde bütün gün çamur kaplı daracık bir yerde beklemek pek keyifli olmayacaktır. Güme kazmak herkesin kolayca yapabileceği bir iş değildir. Bu nedenle av yapacağınız meraya birkaç gün önceden gidip o civarın köylülerine bu işi kolayca yaptırabilirsiniz. Zaten büyük bir ihtimalle onlar güme kazmaya alışıktır.
Kaz avında kıyafet çok önemlidir. Bütün gün hareketsiz kalacağınız için çok sağlam giyinmelisiniz. Özellikle el ve ayaklarınız çok üşüyecektir. Sadece lastik çizme sizi korumaz. Termal özellikli botları ve çorapları giymenizi tavsiye ederim. Ayrıca en dış kıyafetiniz çevre örtüye uygun kamuflaj veya aynı ton renklerde olmalıdır. Üzerinizde ve etrafınızda yan-sıma yapabilecek her türlü cam, krom veya parlak plastik malzemelerden kaçınmalısınız.
Kaz avında uzun mesafeli atışlar söz konusu olduğundan tüfeğinizin kalibresi 12, namlu boyu 71 veya76 cm. olmalıdır. 12 kalibrede 71 ve76 cm. namlu dışında özel olarak81 cm. namlu yaptırabilirseniz, daha iyi sonuç alırsınız.81 cm. üzerindeki namlunun yapılan testler sonucu önemi olmadığı ispatlanmıştır. Tüfeğinizin şokları tam şok ve yarım şok (ful şok/improved modified), kullanacağınız fişekler 34-40 gr. arası 3-4 numara olmalıdır. Eğer tüfeğiniz magnum fişek atmaya uygun ise 50 gr.’lık magnum fişekler kaz avında en iyi neticeyi verir.
Gümede kazı beklerken yine ördek avında olduğu gibi kesinlikle hareket etmeyin ve gözlerinizi dikerek avı seyretmeyin. Avın iyice yaklaşmasını bekledikten sonra aniden aya-ğa kalkarak atış ederseniz, avı şaşırtmış olursunuz ve böylece kazın sürati en aza inmiş. Kaz ağır cüssesine rağmen çok hızlı uçan bir kuştur. Kaz birkaç yüz metre üstümüzde uçarken, daha yakında örneğin 50-60 metreyüksekten uçan ördek size kazdan daha hızlı uçuyor gibi gelebilir.
ÇEVİREREK YAKLAŞMA AVI
Diğer bir av şekli ise arazide yemlenen kaz sürüsünü tespit edip, atış menziline kadar yaklaşıp ateş etmek şeklindedir. Burada önemli nokta rüzgârı karşınıza alarak yaklaşmak için alçak sürünmeyi kolaylaştıracak ve sizin geç farkedilmenizi sağlayacak arazi tarafını seçmenizdir. Duran kazlara atış etmek yerine henüz havalanırken atışa başlarsanız ve sürü içinde tek tek nişan alarak atış yaparsanız sonuç kesinlikle daha iyi olur. İsterse binlerce kaz olsun karambole atış yaptığınız takdirde hiçbir tane dahi vuramayabilirsiniz.
Yivli tüfekle kuş avlamanın yasak olduğunu kesinlikle aklınızdan çıkarma-yın.
Çok kuru havalar haricinde kuş avına iki çekerli araçla gitmeyin. Aracınız arazi aracı da-hi olmuş olsa mutlaka sağlam hatta çift çekme halatı, kürek, yedek benzin ve patinaj levhaları bulundurun. Ördek avı için belirtmiş olduğumuz teçhizat aynen kaz avı için de geçerlidir. Alkol ilk dakikalarda sizi ısıtsa da daha sonra daha çok üşümenize neden olacaktır. Çok soğuk havalarda uyuşup donmanıza dahi neden olabilir. Alkol yerine sıcak çay veya kahve sizi daha iyi ısıtır. Güme avı için plastik veya karton mühre ve kaz düdüğü mutlaka gereklidir. Kaz düdüğünü bilen bir avcıdan kullanmasını öğrenmeniz gerekir, aksi halde kazları çağıracağınıza, uzaklaştırabilirsiniz
Kamil Üçbaş. Avcının Temel Eğitim Kitabından.
(İçeriğin izinsiz kullanımı yasaktır.)